พิกเซลที่อบอุ่น จากตักย่าหน้าจอทีวี สู่การคลิกเมาส์ในโลกกว้าง

กลิ่นอับจางๆ ของไม้เก่าในบ้านย่า ผสมกับกลิ่นหมากฝรั่งที่ท่านชอบเคี้ยวยังคงเป็นเหมือนภาพถ่ายในความทรงจำที่ชัดเจนที่สุดภาพหนึ่งของผมในวัยเด็ก ทุกวันหยุดสุดสัปดาห์คือช่วงเวลาแห่งการผจญภัยที่ไม่ต้องออกไปไหนไกล แค่ย้ายตัวเองจากบ้านในเมืองไปสู่บ้านสวนชานเมืองที่เต็มไปด้วยความอบอุ่นและเรื่องเล่า กิจกรรมหลักของเรานอกจากการวิ่งเล่นไล่จับกับลูกพี่ลูกน้องแล้ว ก็คือการรอคอยช่วงเวลาสำคัญในตอนค่ำ นั่นคือการดู หนังไทย จากม้วนวิดีโอเทป ย่าของผมเป็นนักสะสมหนังไทยตัวยง ตู้ไม้สักบานใหญ่ข้างโทรทัศน์เครื่องหนาเตอะที่ต้องใช้เวลาวอร์มเครื่องนานหลายนาทีนั้นอัดแน่นไปด้วยกล่องวิดีโอเทปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ปกหนังไทยในยุคนั้นมีเสน่ห์บางอย่างที่ยากจะอธิบาย สีสันที่จัดจ้าน การออกแบบตัวอักษรชื่อเรื่องที่ดูมีเอกลักษณ์ และภาพของนักแสดงที่โพสท่าราวกับจะบอกเล่าเรื่องราวทั้งหมดของหนังได้ในภาพเดียว มันคือประตูบานแรกที่เชื้อเชิญให้เราอยากเข้าไปสำรวจโลกในแผ่นฟิล์มนั้น ค่ำคืนแห่งการดูหนังของเราไม่ใช่แค่การกดปุ่ม Play มันเป็นพิธีกรรมเล็กๆ ที่เริ่มต้นตั้งแต่การเลือกหนัง การถกเถียงกันอย่างสนุกสนานของเหล่าหลานๆ ว่าจะดูเรื่องอะไรระหว่าง บ้านผีปอบ ที่ทั้งน่ากลัวและน่าขัน หรือ บุญชูผู้น่ารัก ที่ดูแล้วอิ่มเอมหัวใจ สุดท้ายแล้วผู้ชี้ขาดก็คือย่าเสมอ ท่านจะเลือกเรื่องที่ท่านคิดว่าเหมาะกับทุกคนในค่ำคืนนั้น จากนั้นคือการกรอม้วนวิดีโอด้วยเครื่องกรอรูปทรงรถสปอร์ตที่ส่งเสียงดังลั่นบ้าน แต่สำหรับเด็กอย่างผมนั่นคือเสียงสัญญาณแห่งความสุขที่กำลังจะเริ่มต้นขึ้น เราจะปูเสื่อนั่งล้อมวงกันหน้าจอทีวีขนาด 21 นิ้วที่ในยุคนั้นถือว่าใหญ่โตมโหฬาร แสงสีจากจอแก้วสาดส่องกระทบใบหน้าของทุกคนที่เปี่ยมไปด้วยความคาดหวัง ขนมขบเคี้ยวที่ย่าเตรียมไว้ถูกส่งต่อกันไปรอบวง ความทรงจำที่เด่นชัดที่สุดคือการดูหนังผีไทย ผมจำได้ว่าตัวเองกลัวผีปอบหยิบมาก กลัวจนต้องซุกหน้าอยู่บนตักของย่า แต่ก็ยังไม่วายแอบชำเลืองมองผ่านง่ามนิ้วขึ้นไปดูอยู่ดี ทุกครั้งที่ผีปอบปรากฏตัว เสียงกรีดร้องของพวกเราจะดังประสานกัน แต่เสียงที่ดังกว่าคือเสียงหัวเราะของย่า ท่านจะลูบหัวผมเบาๆ แล้วพูดว่า มันเป็นแค่หนังลูก ไม่ต้องกลัว แต่ในขณะเดียวกันผมก็เห็นแววตาของท่านที่ตื่นเต้นและสนุกไปกับเรื่องราวไม่ต่างกัน หนังไทยในยุคนั้นมีสูตรสำเร็จบางอย่างที่ทำให้เราผูกพัน มันอาจจะไม่ได้มีโปรดักชันที่ยิ่งใหญ่หรือเทคนิคพิเศษที่ตื่นตาตื่นใจเหมือนหนังต่างประเทศ แต่มันมี หัวใจ มันพูดภาษาเดียวกับเรา วัฒนธรรม ประเพณี มุกตลก หรือแม้แต่ความเชื่อเรื่องภูตผีปีศาจ ล้วนเป็นสิ่งที่หยั่งรากลึกอยู่ในชีวิตประจำวันของเราอยู่แล้ว การได้เห็นสิ่งเหล่านี้ถูกถ่ายทอดออกมาบนจอภาพยนตร์จึงเหมือนการได้เห็นภาพสะท้อนของตัวเองและสังคมรอบข้าง มันคือความบันเทิงที่ เข้าถึงได้ อย่างแท้จริง ย่ามักจะคอยอธิบายบริบทต่างๆ ในหนังให้ผมฟัง ฉากที่ตัวละครกินข้าวกับน้ำพริกปลาทู ท่านก็จะชี้ชวนให้ดูว่านั่นแหละคือของอร่อยของจริง หรือฉากที่พระเอกนางเอกเจอกันในงานวัด ท่านก็จะเล่าให้ฟังว่าสมัยสาวๆ ท่านก็เคยไปเที่ยวงานวัดแบบนั้นเหมือนกัน หนังไทยจึงไม่ได้เป็นแค่สื่อบันเทิงสำหรับผม แต่มันเป็นเหมือนหนังสือเรียนวัฒนธรรมที่มีชีวิตชีวา เป็นสื่อกลางที่เชื่อมโยงคนสองวัยอย่างย่ากับหลานให้เข้าใจกันและกันมากขึ้นผ่านเรื่องเล่าบนแผ่นฟิล์ม เมื่อกาลเวลาผ่านไป โลกหมุนเร็วขึ้น เทคโนโลยีเข้ามาเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตของเราในทุกมิติ วิดีโอเทปค่อยๆ เลือนหายไป กลายเป็นของสะสมสำหรับคนที่โหยหาอดีต โทรทัศน์จอนูนเครื่องหนาถูกแทนที่ด้วยจอแบนบางเฉียบที่ให้ภาพคมชัดระดับ 4K ตู้ไม้สักที่เคยเก็บม้วนวิดีโอของย่า บัดนี้กลายเป็นที่เก็บของอย่างอื่น และพิธีกรรมการดูหนังในวันหยุดสุดสัปดาห์ก็ค่อยๆ จางหายไปตามกาลเวลา โลกยุคใหม่นำเสนอวิธีการเสพความบันเทิงที่แตกต่างออกไปอย่างสิ้นเชิง เราเข้าสู่ยุคของการสตรีมมิ่งที่ทุกอย่างอยู่แค่ปลายนิ้วสัมผัส ผมสามารถเข้าถึงคลังภาพยนตร์ขนาดมหึมาจากทั่วทุกมุมโลกได้ผ่านหน้าจอคอมพิวเตอร์หรือสมาร์ทโฟนในมือ เราไม่จำเป็นต้องรอคอย ไม่ต้องถกเถียงเพื่อเลือกหนังเรื่องเดียว เราต่างคนต่างมีจอของตัวเอง มีหูฟังของตัวเอง และมีโลกส่วนตัวในการรับชม การ ดูหนังออนไลน์ กลายเป็นเรื่องปกติในชีวิตประจำวัน มันสะดวกสบาย รวดเร็ว และไร้ขีดจำกัด ผมสามารถค้นหาหนังไทยเก่าๆ ที่เคยดูกับย่าในวัยเด็กได้ในเวลาไม่กี่วินาที ผมสามารถกดหยุด กดข้าม หรือกดย้อนกลับไปดูฉากที่ประทับใจได้ตามต้องการ ความมหัศจรรย์ของเทคโนโลยีทำให้ระยะทางและเวลาไม่เป็นอุปสรรคอีกต่อไป แต่ลึกๆ แล้วผมก็อดตั้งคำถามกับตัวเองไม่ได้ว่า ความสะดวกสบายเหล่านี้ได้พรากอะไรบางอย่างไปจากเราหรือไม่ การดูหนังคนเดียวบนหน้าจอส่วนตัว แม้จะให้ภาพและเสียงที่ดีกว่าเพียงใด มันก็ไม่สามารถทดแทนความรู้สึกของการได้ซุกหน้าบนตักอุ่นๆ ของย่า ไม่สามารถทดแทนเสียงหัวเราะและเสียงกรีดร้องที่ดังประสานกันในห้องนั่งเล่น ไม่สามารถทดแทนการแบ่งปันขนมชิ้นสุดท้ายในจาน และไม่สามารถทดแทนบทสนทนาที่เกิดขึ้นระหว่างภาพยนตร์ได้เลย วันหนึ่งผมเกิดความคิดถึงบรรยากาศเหล่านั้นขึ้นมาอย่างจับใจ ผมจึงใช้เทคโนโลยีที่อยู่ในมือให้เป็นประโยชน์ ผมค้นหาหนังเรื่อง บ้านผีปอบ ภาคที่ผมกับย่าเคยดูกันจนเจอผ่านบริการดูหนังออนไลน์ แล้วผมก็ยกแล็ปท็อปไปนั่งข้างๆ ท่านที่ตอนนี้อายุมากขึ้นและสายตาก็ฝ้าฟางลงไปมากแล้ว ผมกดปุ่ม Play และภาพที่คุ้นเคยก็ปรากฏขึ้นบนหน้าจอขนาดเล็ก เสียงดนตรีประกอบที่เคยทำให้ผมขนหัวลุกดังขึ้นอีกครั้ง ตอนแรกย่าดูจะงุนงงเล็กน้อย แต่เมื่อภาพของผีปอบหยิบวิ่งลงตุ่มปรากฏขึ้น ท่านก็หัวเราะออกมาเบาๆ เป็นเสียงหัวเราะเดียวกับที่ผมได้ยินเมื่อหลายสิบปีก่อน วันนั้นเราสองคนนั่งดูหนังด้วยกันอีกครั้ง แม้จะเป็นจอภาพขนาดเล็กและไม่ได้มีบรรยากาศของการล้อมวงเหมือนในอดีต แต่มันก็ทำให้ผมตระหนักว่าแก่นแท้ของประสบการณ์ที่ดีมันไม่ได้อยู่ที่รูปแบบหรือเทคโนโลยี แต่มันอยู่ที่ การแบ่งปัน หนังไทยเรื่องนั้นได้ทำหน้าที่เป็นไทม์แมชชีน พาเราย้อนกลับไปสู่ความทรงจำอันมีค่าอีกครั้ง มันยืนยันกับผมว่า แม้โลกจะเปลี่ยนไปแค่ไหน วิธีการรับชมจะทันสมัยขึ้นเพียงใด แต่พลังของเรื่องเล่าและอานุภาพของความผูกพันที่เกิดขึ้นระหว่างการดูหนังนั้นยังคงเหมือนเดิม หนังไทยสำหรับผมจึงไม่ใช่แค่ความบันเทิงฆ่าเวลา แต่มันคือแคปซูลเวลาที่บรรจุความทรงจำ อารมณ์ ความรู้สึก และความสัมพันธ์เอาไว้ การดูหนังออนไลน์ในวันนี้อาจไม่ได้ให้ไออุ่นจากตักของย่า แต่มันสามารถเป็นเครื่องมือที่ช่วยให้เราหวนรำลึกถึงไออุ่นนั้น และสร้างความทรงจำบทใหม่กับคนที่เรารักได้เสมอ ขอแค่เราไม่ลืมที่จะ แบ่งปัน ประสบการณ์นั้นร่วมกับใครสักคน แทนที่จะเก็บมันไว้ดูเพียงลำพังบนหน้าจอของตัวเอง