สังกัด เทศบาลตำบลเวียงชัย

กิจกรรมที่ ๑ "สมุนไพรท้องถิ่นเรา"

1. กำหนดผู้รับผิดชอบโครงการ หน่วยงาน/ผู้ที่เกี่ยวข้องและวางแผนการดำเนินโครงการ

    - งานสวัสดิการสังคม ฝ่ายอำนวยการ สำนักปลัดเทศบาล เทศบาลตำบลเวียงชัย

2. กำหนดขอบเขตพื้นที่สวนสมุนไพร

    - สวนสมุนไพร ศูนย์เรียนรู้ร่วมใจพัฒนาตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง เทศบาลตำบลเวียงชัย

3. สำรวจ และรวบรวมข้อมูลพืชพรรณสมุนไพรไทยและสมุนไพรในท้องถิ่น รวมทั้งภูมิปัญญาท้องถิ่นตลอดจนวัฒนธรรมต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการใช้พืชพรรณสมุนไพรในพื้นที่ เพื่อปลูกในสวนสมุนไพร

                    พืชสมุนไพรที่ปลูกบริเวณสวนสมุนไพร ศูนย์เรียนรู้ร่วมใจพัฒนาตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง เทศบาลตำบลเวียงชัย

                      1.ขมิ้นชัน : มีสารเคอร์คูมินอยด์ (Curcuminoid) พบได้ในพืชมีเหง้าและพืชวงศ์ขิง มีสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยลดอาการอักเสบ และลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือด ทำให้มีการนำขมิ้นชันมาประยุกต์ใช้ในอาหารและยาอย่างแพร่หลาย ซึ่งมีประโยชน์และสรรพคุณ ดังนี้

                      ล้างพิษตับ ขมิ้นชันมีสรรพคุณช่วยขับพิษที่สะสมในตับ เนื่องจากมีฤทธิ์ป้องกันตับอักเสบ ช่วยบำรุงตับ และฟื้นฟูตับ โดยมีการใช้ขมิ้นชันทดลองรักษาโรคตับแข็งในหนู ผลปรากฏว่าอาการไม่ลุกลามเพิ่ม ทำให้นิยมใช้เป็นสมุนไพรยาที่ช่วยฟื้นฟูสุขภาพและล้างพิษออกจากตับ

                      รักษาโรคผิวหนังเรื้อรัง ขมิ้นชันสามารถใช้รักษาโรคที่เกี่ยวกับผิวหนังได้ เช่น โรคผื่นคัน กลาก เกลื้อน ผิวหนังอักเสบจากอาการแพ้ คนไทยสมัยก่อนใช้เหง้าสดของขมิ้นชันมาฝนและบดให้ละเอียด ก่อนจะนำไปทาบริเวณที่มีอาการคัน แต่ปัจจุบันสามารถใช้ผงขมิ้นชันสำเร็จรูปผสมน้ำเปล่าหรือน้ำมันมะพร้าว นำไปทาบริเวณที่อักเสบหรือคันได้

                      แก้อาการท้องร่วง ใครที่กินของผิดสำแดงเข้าไปแล้วเกิดอาการท้องร่วง สามารถหาขมิ้นชันในครัวมาใช้เป็นยาได้ โดยนำมาล้างให้สะอาด ปอกเปลือกและหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ นำไปตำพร้อมผสมน้ำเปล่า หลังจากนั้นคั้นเฉพาะน้ำให้ได้สัก 1 ถ้วยตวง แบ่งกินคราวละ 2 ช้อนโต๊ะ จะช่วยสร้างสมดุลให้ระบบขับถ่ายและระบบย่อยอาหาร

                      รักษาแผลในกระเพาะอาหาร ขมิ้นชันมีฤทธิ์ในการรักษาอาการอักเสบ จึงสามารถช่วยรักษาแผลในกระเพาะอาหารให้หายเร็วขึ้น นอกจากนี้หากหั่นขมิ้นชันผสมกับน้ำผึ้ง จะช่วยบรรเทาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ และจุกเสียดแน่น เรียกว่าเป็นสมุนไพรที่มอบประโยชน์ให้คนกินอย่างครบสูตร ทั้งในรูปแบบอาหารและรูปแบบยา

                      ชะลอการแก่ก่อนวัย เนื่องจากขมิ้นชันออกฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ จึงถูกนำมาสกัดเป็นยาเสริมอาหารที่ใช้บำรุงร่างกาย ป้องกันโรค ป้องกันการเสื่อมโทรมของเซลล์ และป้องกันร่างกายไม่ให้เสื่อมไปตามวัย ถือเป็นสรรพคุณด้านความงามที่น่าจะถูกใจใครหลายคน

                      รักษาริดสีดวง สำหรับผู้ที่เป็นริดสีดวงทวารและมีแผลบริเวณทวารหนัก ให้ใช้ผงขมิ้นทาหัวริดสีดวง จะช่วยสมานแผลให้แห้งและหายเร็วขึ้น เพราะขมิ้นชันจะช่วยลดการอักเสบ ช่วยฆ่าเชื้อโรค และทำให้เนื้อเยื่อบริเวณแผลกระชับเร็วขึ้น

                      แก้พิษแมลงกัดต่อย หากถูกแมลงกัดจนเป็นแผล มีอาการบวมแดง สามารถบรรเทาได้ด้วยการใช้ผงขมิ้นชันผสมกับน้ำมันมะพร้าว แล้วนำไปเคี่ยวบนไฟ จะได้น้ำมันนวดสำหรับทาแก้พิษแมลงกัดต่อย หรือจะนำผงขมิ้นชันไปผสมกับน้ำปูนใสเพื่อนำมาพอกแผลก็ได้เช่นกัน

                      ป้องกันโรคข้อเข่าอักเสบ ในผู้สูงอายุนิยมใช้ขมิ้นชันรักษาอาการข้อตึง ปวดเมื่อยตามข้อเข่า ซึ่งอาจจะเป็นไปตามวัยหรือพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน แต่ขมิ้นชันสามารถช่วยบรรเทาอาการปวดในโรคข้อเข่าเสื่อมได้ โดยมีการนำมาใช้ทดแทนยาแผนปัจจุบันอย่างแพร่หลาย

                      ลดระดับไขมันในเส้นเลือด สารไฟโตสเตอรอล (Phytosterols) ที่อยู่ในพืชธรรมชาติอย่างขมิ้นชันจะช่วยยับยั้งคอเลสเตอรอล มีฤทธิ์ในการลดไขมันในเส้นเลือด ป้องกันความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดอุดตันและโรคหัวใจ

                      เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน ขมิ้นชันสามารถช่วยปรับสมดุลและสร้างภูมิคุ้มกันให้ร่างกาย โดยเฉพาะในปัจจุบันมีปัญหามลพิษฝุ่นละออง PM 2.5 ที่ส่งผลกระทบต่อร่างกาย ทำให้เป็นภูมิแพ้ได้ง่าย จึงนิยมกินขมิ้นชันเพื่อเป็นตัวช่วยเสริมร่างกายให้แข็งแรงต่อมลพิษ        

                      2. เปล้า ตองแตก ต้นเรียกจิ้งจก ตองแตก ทนดี น้องป้อม ลองปอม เปล้าตองแตก ยาบูเออ

                      สรรพคุณ :ราก - เป็นยาถ่าย ถ่ายไม่ร้ายแรงนัก ถ่ายลมเป็นพิษ ถ่ายพิษพรรดึก ถ่ายเสมหะเป็นพิษ (และมีคุณคล้ายหัวดองดึง) ถ่ายแก้น้ำดีซ่าน ใบ, เมล็ด - เป็นยาถ่าย ยาถ่ายพยาธิ แก้ฟกบวม

เมล็ด - เป็นยาถ่ายแรงมาก (ไม่นิยมใช้)     

                      3.เตยหอม

                      สรรพคุณ: ใบ แก้ไข้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้อ่อนเพลีย ขับปัสสาวะ บำรุงหัวใจ  ชูกำลัง รักษาโรคหัด อีสุกอีใส และโรคผิวหนัง ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ บรรเทาอาการอาหารไม่ย่อย แก้อาการท้องอืด     ลดความดันเลือด ช่วยกระตุ้นให้หัวใจเต้นปกติ น้ำมันหอมระเหยช่วยแก้อาการหน้าท้องเกร็ง แก้ปวดตามข้อ และกระดูก ช่วยให้ผ่อนคลาย ลดอาการปวดหัว แก้โรคลมชัก ลดอาการเจ็บคอ ลดอาการอักเสบในลำคอ ราก-ต้น รักษาเบาหวาน บำรุงหัวใจให้ชุ่มชื่น แก้กระษัย ขับปัสสาวะ แก้ร้อนในกระหายน้ำ ช่วยละลายก้อนนิ่วในไต แก้หนองใน       แก้พิษโลหิต แก้กล้ามเนื้ออ่อนเพลีย แก้ตานซางในเด็ก

                      4.เชียงดา      

                      สรรพคุณ และ ประโยชน์ ของผักเชียงดา:ประโยชน์ทางยา นับได้ว่า ผักเชียงดา เป็นสมุนไพรที่มากคุณค่าชนิดหนึ่ง หมอพื้นบ้าน คนพื้นถิ่น ได้ตรวจสอบผลในการบำรุงร่างกาย รักษาโรคภัยต่างๆ ได้ ตำรายาหมอพื้นบ้านแนะนำให้ใช้ตำพอกกระหม่อม รักษาไข้หวัด ไอ ขับเสมหะ บรรเทาภูมิแพ้ หืดหอบ หลอดลมอักเสบ ปวดแสบปวดร้อน อักเสบ บิด ขับปัสสาวะ ช่วยระบบขับถ่าย ขับระดู แก้กามโรค ตำพอกฝี แก้งูสวัด เริม ถอนพิษ ดับพิษร้อน พิษกาฬ ไข้เซื่องซึม โรคชักกระตุก หมอไทยใช้เป็นส่วนผสมเป็นยาครอบจักรวาล หรือยาตำราหลวง หรือยาแก้หลวง

                      ทางการแพทย์แผนปัจจุบันก็ทราบดีว่า ผักเชียงดา ไม่ว่าจะเป็นส่วนใบ ยอด เถา ต้น หัว ราก ทุกส่วนเป็นยา ต้านอนุมูลอิสระ สาเหตุมะเร็งร้าย มะเร็งกระเพาะ มะเร็งตับ เส้นเลือดหัวใจอุดตัน โรคต้อกระจก ป้องกันเม็ดเลือดแดงแตก รักษาข้ออักเสบ รูมาตอยด์ โรคเกาต์ เบาหวาน ปรับระดับอินซูลิน ช่วยลดน้ำหนัก บำรุงสายตาแก้ตาฝ้าฟางเคืองตา หูดับ ฟื้นฟูตับอ่อน และคงเป็นบทพิสูจน์ทางการแพทย์แผนปัจจุบันแล้วว่า เป็นพืชที่มีตัวยาสำคัญมากมาย ญี่ปุ่น อเมริกา ถึงหาซื้อไปทำผลิตภัณฑ์อาหารเสริม และยารักษาโรค

                      5.ฟ้าทลายโจร :ฟ้าทะลายโจร เป็นสมุนไพรที่มีฤทธิ์เย็น ช่วยปรับลดความร้อนในร่างกาย เมื่อมีอาการไข้หวัด ไอ และเจ็บคอ เพื่อรักษาความสมดุลในร่างกาย คนไทยจึงนิยมใช้ประโยชน์ของฟ้าทะลายโจรในการรักษาไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่ ซึ่งจริงๆ แล้วสมุนไพรทางเลือกชนิดนี้ยังมีสรรพคุณทางยาในด้านอื่นๆ อีกมากมาย ดังนี้

แก้อาการหวัด ปวดหัว ตัวร้อน ให้ทุเลาลง บรรเทาอาการอักเสบ เช่น หลอดลมอักเสบ คออักเสบ และต่อมทอนซิลอักเสบ ช่วยขับเสมหะ แก้ไอ แก้เจ็บคอ รักษาโรคฝี โรคผิวหนัง  รักษาอาการปวดท้องจากท้องเสีย หรือบิดมีไข้

ลดการเจริญเติบโตของเชื้อโรค ช่วยทำให้เจริญอาหาร

            6.เสลดพังพอน : ตำรายาไทย  ใช้ ใบ มีรสจืดเย็น แก้โรคเริม งูสวัด (โดยใช้ใบสดครั้งละ 1 กำมือ ตำให้ละเอียดแทรกพิมเสนเล็กน้อย นำมาทา หรือนำผสมสุราแล้วพอกบ่อยๆ บริเวณที่เป็น) หรือตำกับสุรา คั้นเอาน้ำดื่ม เอากากพอก แก้ฝีที่ฝ่ามือ แก้ลมพิษ แก้พิษงูกัด แก้ไฟลามทุ่ง แก้แผลกลาย หรือนำใบสด 2-10 ใบ ขยี้หรือตำให้แหลก นำมาทาหรือพอก แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย แผลฟกช้ำจากการกระทบกระแทก แผลมีเลือดออก   ราก มีรสจืดเย็น ฝนกับสุราดื่ม ทาแก้พิษงู แมลงสัตว์กัดต่อย ถอนพิษตะขาบ แมลงป่อง

            7.ดีปลากั้ง สรรพคุณของดีปลากั้ง ตำรายาพื้นบ้านจังหวัดมุกดาหารจะใช้สมุนไพรดีปลากั้งเป็นยาบำรุงกำลัง (ยอดอ่อน) ใบมีรสขมหวาน มีสรรพคุณช่วยคลายเครียด แก้เบาหวาน (ยอดอ่อน) ยอดอ่อนมีรสขมอ่อน ๆ ใช้รับประทานเป็นอาหาร มีสรรพคุณช่วยทำให้เจริญอาหาร (ยอดอ่อน) ยาสมุนไพรพื้นบ้านจังหวัดอุบลราชธานีจะใช้ส่วนของลำต้นดีปลากั้ง นำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาช่วยขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะขัด (ลำต้น) ยอดใช้นึ่งรับประทานเป็นยาแก้ปวดหลัง (ยอดอ่อน)

            8.กระดูกไก่ดำ สรรพคุณ:

            ราก ถอนพิษงู แก้พิษสัตว์กัดต่อย บรรเทาหัด อีสุกอีใส โดยตำกับสุราคั้นเอาน้ำดื่ม กากพอกแผล เป็นส่วนผสมในยาเขียว  แก้ท้องเสีย ขับปัสสาวะ

            ใบ ต้มดื่ม แก้ร้อนใน แก้ไอ แก้ไข้ แก้ร้อนใน แก้โรคผิวหนัง แก้ประดง ขับเลือดเสียที่ค้างเป็นจ้ำให้กระจาย ใบใช้ภายนอก อาบแก้โรคผิวหนังผื่นคันและแก้ลม ขัดบวมตามข้อ

            เปลือก แก้กระหายน้ำ แก้ไข้ แก้บิด

            ลำต้น แก้ช้ำใน กล่อมโลหิต กล่อมเสมหะ

            9.ชะพลู สรรพคุณ:

            ใบ ขับลม พบสารต้านอนุมูลอิสระ น้ำต้มใบช้าพลู ช่วยลดน้ำตาลในเลือด ลดความดันโลหิต และ ปกป้องเซลล์ตับ มีฤทธิ์แก้ปวด

            ทั้งต้น ขับเสมหะ รักษาเบาหวาน

            ผล เป็นส่วนผสมของยารักษาโรคหืด แก้บิด

            ราก  แก้ธาตุพิการ บำรุงธาตุ แก้ท้องขึ้นอืดเฟ้อขับลม แก้บิด

            10.ทองพันชั่ง  สรรพคุณ

ราก - แก้กลากเกลื้อน รักษาโรคมะเร็ง รักษาโรคผิวหนัง ดับพิษไข้ แก้พิษงู แก้พยาธิวงแหวนตาผิวหนัง

ทั้งต้น - รักษาโรคผิวหนัง แก้น้ำเหลืองเสีย แก้กลากเกลื้อน ผื่นคัน รักษามะเร็ง คุดทะราด ขับพยาธิตามผิวหนัง ตามบาดแผล แก้ไส้เลื่อน ไส้ลาม แก้ปัสสาวะผิดปกติ

ต้น - บำรุงร่างกาย แก้โรค 108 ประการ รักษาโรคผมร่วง

ใบ - ดับพิษไข้ แก้กลากเกลื้อน ผื่นคัน แก้โรคไขข้ออักเสบ รักษาโรคผิวหนัง รักษาโรคมะเร็ง รักษาโรคความดันโลหิตสูง แก้ผมร่วง บำรุงร่างกาย แก้โรค 108 ประการ แก้ปวดฝี แก้พิษงู ถอนพิษ แก้อักเสบ แก้โรคมุตกิต รักษาโรคพยาธิวงแหวนตามผิวหนัง

            12.อัญชัน สรรพคุณ: น้ำอัญชันมีส่วนช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระในร่างกาย เครื่องดื่มน้ำอัญชันช่วยเสริมสร้างภูมิต้านทานให้ร่างกายและเพิ่มพลังงานให้ร่างกาย มีส่วนช่วยในการชะลอวัยและริ้วรอยแห่งวัย ดอกมีส่วนช่วยในการบำรุงสมอง เพิ่มการไหลเวียนเลือด ดอกอัญชันมีฤทธิ์ในการละลายลิ่มเลือด ช่วยป้องกันโรคเส้นเลือดสมองตีบ ช่วยรักษาอาการผมร่วง (ดอก) อัญชันทาคิ้ว ทาหัว ใช้เป็นยาปลูกผม ปลูกขนช่วยให้ดกดำเงางามยิ่งขึ้น (น้ำคั้นจากดอก) ช่วยลดความเสี่ยงจากการเกิดเส้นเลือดอุดตัน ช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดหัวใจอุดตัน

กิจกรรมที่ ๒ "ปลูกปักรักษ์สมุนไพร"

1. เตรียมพื้นที่สวนสมุนไพรเพื่อเพาะปลูกพืชพรรณสมุนไพร

            2. ปลูกพืชพรรณสมุนไพรในสวนสมุนไพรที่กำหนดไว้โดยปลูกพืชพรรณที่หลากหลายขนิด ตามความเหมาะสม

กิจกรรมที่ 3 "สมุนไพรท้องถิ่นทรงคุณค่า"

1. จัดทำป้ายชื่อกำกับและข้อมูลความรู้เพิ่มเติมที่เข้าถึงได้

2. กำหนดขอบเขตพื้นที่สวนสมุนไพร

    - สวนสมุนไพร ศูนย์เรียนรู้นร่วมใจพัฒนาตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง

           3. จัดพื้นที่สวนสมุนไพรให้เป็นแหล่งเรียนรู้เพื่อการอนุรักษ์

กิจกรรมที่ 4 อนุรักษ์สืบสานสมุนไพร

            ส่งเสริมสนับสนุนให้เด็ก เยาวชน ประชาชนเห็นความสำคัญและประโยชน์ของสมุนไพร

https://shorturl.asia/CE57d
https://shorturl.asia/CPiVQ
https://shorturl.asia/btJ9E